حجت الاسلام والمسلمين ميرزا محمد جعفر شريف يزدي

« عالم برجسته ديني »  ، رئيس حوزه علميه

ميرزا محمد جعفربن ميرزا محمد باقربن حاج ميرزا عليرضا شريف يزدي

متولد اواسط قزن سيزدهم هجري قمري در محله ي قلعه كهنه ي يزد

ميرزا محمد جعفر ، فرزند ذكور ارشد ميرزا محمد باقر شريف يزدي ، كه بنابر اين جانشين وي در مسند رياست حوزه علميه قائميه ( مدرسه ملااسماعيل ) و امامت جماعت هر پنج نوبت مسجد ملااسماعيل بوده است ، به عنوان « مردي عالم ، واعظ و مفسر قرآن » ، كه « رساله عمليه » اي نيز از حود به جاي نهاده است ؛ در آغاز جريان مشروطيت و در واقع عدالتخواهي هاي مردم به عنوان يك سخنران بسيار زبردست و با نفوذ به نفع عامه خلق مظلوم ، بر عليه اسبداد و حكام زياده خواه و به ويژه مظالم ميرزا فتح الله خان مشير الممالك مستوفي وقت يزد ، به پا خاسته حتي به اشاراتي ميرزا جواد سعد الدوله در زمان تبعيد به يزد در جوار و همسايگي وي پناه گرفته است . ليكن به زودي به جريان و در واقع كنه تغيير ات جهات قيام مردمي و مصادره آن به وسيله تحريكات خارجي ظنين شده و با حمايت از مو اضع منطقي آيت الله العظمي آقا سيد يحيي موسوي يزدي ، در جرگه مشروعه خواهان عدالت طلب قرار مي گيرد .

متوفي در اوايل دي ماه 1287 شمسي / 1326 قمري ، مدفون در مقبره خانداني ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي ( كه متاسفانه به اشتباه سنگي به نام پدرش بر آن نهاده اند )  

ميرزا سيد حسين سلطان العلماء يزدي

آيت الله . رئيس حوزه علميه محمد تقي خان يزد تا 1221 . سياستمدار

ميرزا سيد حسين بن سيد حسن بن ميرزا سيد سليمان طباطبايي ناييني يزدي ؛ و خواهر زاده آخوند ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي

متولد 1229 شمسي در يزد

رئيس حوزه علميه خان قبل از رياست آيت الله العظمي آقا سيد يحيي موسوي يزدي بر اين حوزه ، و عملا" تحت حمايت ايشان و سعايت مداوم بدخواهان حكومتي  ؛ و استاد بزرگاني چون آيت الله العظمي حاج شيخ عبد الكريم حائري يزدي .

متوفي در سال 1221 هجري قمري ؟ مدفون در امامزاده جعفر (ع) يزد

منابع : آينه دانشوران . آتشكده يزدان . نجوم السرد ، مفاخر يزد 

شيخ محمد تقي اردكاني يزدي

« آيت الله العظمي » ، فيلسوق ، مبارز

محمد تقي بن ابوطالب بن علي اردكاني

خواهرزاده آخوند ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي . عموي « آيت الله العظمي » فاضل اردكاني ؛ و به احتمالي ابوالزوجه ميرزا محمد باقر شريف يزدي ( اردكاني ) ؟ .

تحصيلات در حوزه علميه آخوند ملااسماعيل عقدايي يزدي ؟ در شهر يزد و آنگاه در عتبات عاليات نزد شهيد ثالث ، محمد صالح برغاني سيد محمد باقر خجت الاسلام اصفهاني ، ملٌا اقا حكمي ، ميرزا عبدالوهاب برغاني ، ملٌا علي برغاني ، با تائيدات آيت الله بيد آبادي و حجت الاسلام اصفهاني .

چنانكه بر مي آيد وي كه مردي سلحشور ، مبارز ، و در مقابله با شيخيه كه در يزد در محله ي فهادان ( جنگل . يوزداران ) تمركز داشته اند پيرو وفادار و راسخ شهيد ثالث بوده است ؛ مرجعيت ديني شيعه دوازده امامي مردم و قضاوت در آن محله و اطراف و جوانب آن را ، كه تحت نفوذ روخاني شيخيه عاليقدر و به اصطلاح درباريي چون حاج ملٌا رجبعلي بوده است بر عهده گرفته است وحتي از يهوديان يزد كه در آن مجاورت محله داشته اند جزيه مي گرفته است .

تدريس وي در ظاهرا" در همان محله ، با شاگردان مبرزي چون برادر زاده اش فاضل اردكاني بوده است .

در سال 1257 ق كه اختلافات شيعه دوازده امامي و شيخيه در برخي از شهرهاي بزرگ ايران رو به اوج مي نهد به دستور فتحعليشاه و صدراعظمش وي نيز چون برخي از روحانيت مبارز شهرهاي بزرگ به تهران و در پايتخت نيز كويا به دليل صراحت كلام ، پايداري و روحيه مبارزش عليه استبداد قاجاري به زندان مي افتد . 

تاليفات :

- الافاضات كه در فقه استدلالي است

مغتنم الايام في مستند الاحكام كه در اصول فقه تدوين شده است

- رساله ي قاعده لاضرر

- رساله حجٌيت ظن در اصول نه فروع

- اللؤلؤالمنظود در اصول عمليه 

وي در اوائل سلطنت ناصر الدين شاه از زندان آزادو به تدريس ، و به نوشته اي به رياست حوزه علميه فخزيه ( مدرسه مروي ) تهران ، رسيد ه است لكن دست از مبارزه با استبداد و انحراف قاجاريان برنداشته سرانجام به عراق تبعيد شده است ؛ و پس از بازگشت به تهران ، در سال 1367 ق در آن شهر در گذشته است .

آقا محمد اردكاني ، و شيخ محمد تقي اردكاني از فرزندان وي مي باشند .

منابع : الذريعه . كرام البرره . معجم الم‍ؤلفين ، تاريخ اردكان . النجوم السرد . تكمله نجوم السماء اعيان الشيعه . دائرة المعارف تشيع . الكني و الالقاب ، اثر آفرينان ، المآثر والآثار ، مكارم الآثار ، آينه دانشوران ، ريحانة الادب ، گنجينه دانشمندان

در تعليقات بر معرفي ميرزا محمد باقر شريف يزدي (اردكاني) در كتاب نجوم السرد بذكر علماء يزد ، بند 4 ، آمده است :

« 4 - از تاليفات ديگر ايشان : شرح التصريف ، شرح العوامل ، شرح الامثله ، شرح القطر و شرح الكافيه است( فرهنگ بزرگان : 475 : معجم المؤلفين : 9 / 87 ) . »

برخي حاشيه بر  « عمدة الاصول » و « الهداية في العلم » را نيز از تاليفات ايشان دانسته اند .

امٌا برخلاف آنچه كه در كتاب مزبور و در برخي از ديگر منابع آمده است ميرزا محمد باقر در دهه ي بين 1365 قمري و 1375 قمري كه در مدت كوتاهي از آن فرزندش ميرزا محمدجعفر شريف يزدي و در مدتي بيشتر ديگر فرزندش « آيت الله العظمي » ميرزا محمد تقي اردكاني تهراني ، در عتبات عاليات مشغول تخصيل بوده اند به منظور انجام مسوو ليت هاي بزرگي كه پس از كاشف الغطاء كبير - آخوند ملٌا اسماعيل عقدائي يزدي و پدربزرگوارشان ، حاج ميرزا عليرضا شريف يزدي ، به ايشان رسيده بوده است از يك طرف ، و تحقيق و تفخص هايي تقريبا" شبانه روزي در علوم ديني و به خصوص ادبيات فارسي - عربي از طرف ديگر ، بين يزد و عتبات در رفت و آمد مداوم بوده اند .

ميرزا محمد باقر شريف يزدي به نوشته اي در سال 1275 قمري *در در كربلا دارفاني را وداع گفته اند و در جوار پدر بزرگوارشان در رواق اعظم حرم حضرت امام خسين (ع) به خاك شژرده شده اند ؛ و آرامگا هي كه در مقبره ملااسماعيل يزد به ايشان نسبت داده شده است و سنگي نيز بنام ايشان دارد از فرزندشان حجت الاسلام والمسلمين ميرزا محمدجعفر شريف يزدي است .

* بنا به روايتي درون خانداني ايشان در اواخر عمر در مسافرت تحقيق و تتبع مداوم به عتبات عاليات ، كه همسردوم و بسيار ثروتمند خود ، مادر « ايت الله العظمي ميرزا محمد تقي شريف اردكاني ( بعدا" تهراني ) را در آنجا ساكن داشته اند بوده به نظر مي رسد تاريخ فوت آن حضرت در حوالي 1382 يا 1383 هجري قمري بوده باشد .

منابع : اعيان الشيعه . فرهنگ بزرگان . ريخانة الادب ، معجم المؤلفين ، طبقات اعلام شيعه ، تاريخ اردكان ، معجم مؤلفي الشيعه ، الذريعه ، كرام البرره ، النجوم السرد ، مفاخر يزد ،دائرة المعارف تشيع ، فرهنگ بزرگان اسلام و ايران ، اثر آفرينان ، جامع الشواهد ( مقدمه )

اسناد ي به خط و مهر ايشان  نزد اينجانب ، نگارنده ، موجود است . مُهر آن حضرت در برهه اي « يا امام باقر » بوده است .

ميرزا محمد باقر شريف يزدي ( اردكاني )

آيت الله . پژوهشگر بي بديل ادبيٌات عرب در ايران قرن سيزدهم هجري شمسي

ميرزا محمدباقر بن حاج ميرزا عليرضا بن حاج محمد ابراهيم ابن حاج عزيز

فرزندِ اعلم و قاضي القضاة يزد

ظاهرا" چون از سويي نواده دختري شيخ ابوطالب اردكاني حائري يزدي و از سوي ديگر ، بازهم بنا به شواهد و قرائني ، داماد پسرش شيخ محمد تقي اردكاني ( كه « آيت الله العظمي » ميرزا محمد تقي شريف اردكاني تهراني خاصل آن ازدواج مي نمايد ) بوده است  مورد محبٌت بسيار معرفان و نويسندگان اردكاني قرار گرفته وي را فقط اردكاني معرفي كرده اند ؛ حال آنكه :

ميرزا محمد باقر متولد حوالي 1202 ق / 1164 هجري شمسي در محلٌه قلعه كهنه يزد ، و پس از آن نيز مدتي مديد تا اواخر عمر ، ساكن همان حوالي جنب حمٌام حاج عبد الحسين * آن شهر بوده است .

وي ابتدا نزد پدرش ، و آخوند ملا اسماعيل عقدايي در يزد و آنگاه نزد سيد مهدي بحر العلوم و سيد علي طباطبايي حايري ، و گروهي ديگر از اعاظم مكتب اصولي در نجف به تحصيل پرداخته در فقه گرچه چون پدرش به مرتبه ي باصطلاح امروز « آيت الله العظمي » بودن نرسيده است ، درجه ي آيت اللهي يافته است .

نوشته اند در عتبات عاليات همعصر و همنشين « صاحب جواهر » بوده است كه برخي از اقوال شفاهي حاكي از عموزاده بودن اجدادي اين دو « شريف » است .

ميرزا محمد باقر پس از طي عالي ترين مراحل تحصيل فقه و ادبيات عرب به ايران باز گشته ، در جوار پدر بزرگوارش به امامت جماعت در مسجد ملٌا اسماعيل و تدريس در مدرسه قائميه در جوار آن مسجد پرداخته است ؛ و لكن مردي انزواطلب و مشتاق پژوهش در ادبيات بوده دائرة المعارف بزرگي بنام « جامع الشواهد الكبري » در دوازده جلد پديد آورده است كه متاسفانه هم اكنون در ايران ناياب است .؛ و به كتاب « جامع الشواهد » كه مقدمه و خلاصه اي از آن مي نمايد اكتفا مي شود .

گفته اند كه تقريبا" تمام آيات عظام و علماي اعلام آن عصر يزد و حتٌي برخي از ساير نقاط ايران در جلسات تدريس ادبيٌات عرب - فارسي وي كه در مدرسه قائميٌه ، و گاه ساير حوزه هاي علميه يزد ، تشكيل مي شده است شركت كرده و مستفيد مي شده اند .

تاليفات :

تاليفات ميرزا محمد باقر شريف يزدي بسيار زياد بوده است كه برخي به اين ترتيب از برخي از آنان نام برده اند :

- جامع الشواهد كبري ، در علوم صرف و نحو و بلاغت كه در دسترس نيست ؛ اشعار آن از شصت كتاب ادبي جمع آوري شده بوده است ؛ و به مناسبت مطلب ، همه ي قصيده اي را كه مشتمل بر بيت شاهد بوده است آورده است .

- جامع الشواهد ، **در علومِ صرف و نحو و بلاغت . در اين كتاب كه در حوالي سال 1303 يا همين سال تاليف شده است اشعار مورد استشهاد در كتاب هاي ادبيات ، از جمله امثله ، تصريف ، عوامل ، الانموذح ، الهدايه ، السيوطي ، معني ، مطوٌل ، و... ترجمه شده و شرح گرديده است  جامع الشواهد سالهائي مديد از متون درسي حوزه هاي علميه شيعه دوازده امامي به حساب آمده بار ها و بارها چاپ و منتشر شده است كه چاپ سنگي آن در سال 1329 ق در بسياري از كتابخانه ها موجود است . ( نقدي هم پس از گذشت بيش از يك قرن از تاليف كتاب ! ب بر آن نوشته شده است كه در نشريه ي ادب عربي ، دانشكده ادبيات و علوم انساني دانشگاه تهران . بهار و تابستان 1389 آمده است . 

- كلام الملوك ، در مواعظ و مشتمل بر 360 مجلس ، تقريبا" به عدد ايٌام سال مي باشد .

( ادامه دارد )

* سند خريد منزل مسكوني مزبور نزد وبنگار موجود است .

** به گفته اي تا زمان انقلاب اسلامي ايران ، و از سال 1303 قمري ركورد دار چاپ ، نشر و فروش بين كتاب هاي درسي طلاب علوم ديني بوده است 

حاج ميرزا عليرضا شريف يزدي ( اردكاني )

« آيت الله العظمي » ، قاضي شهر يزد

حاج ميرزا* عليرضابن حاج محمد ابراهيم ابن حاج عزيز بن ملٌا حسين ابن ملٌا قاسم ين ... كه برخي وي را از احفاد ملٌايان ( مدرسان ) بزرگ يزد ، در دوران سلطنت صفويان - افشاريان و زنديان ، و احتمالا" مهاجر در برهه اي از تاريخ به اصفهان ، معرفي كرده اند ؛

و برخي وي را حاج عليرضابن حاج محمد ابراهيم ابن حاج عزيز ( چيت ساز ) ابن حاج محمٌد چيت ساز اصفهاني  دانسته اند كه اين بازرگانان بزرگ و صاحبان صنايع چيت و قلمكار در شهر يزد در عين حال كه روحاني اخباري ( شافعي ) و در كسوت روحانيت بوده اند آن را به عنوان شغل خود نمي دانسته اند .

حاج محمد ابراهيم شريف يزدي ، پدر خاج ميرزا عليرضا ، كه روحاني شيعه دوازده امامي ، امٌا از روحانيت بزرگ شهر يزد نبوده است ، ظاهرا" سمت شهر دار يزد را داشته است ؛ و در عين حال ، در سمت معاونت فعالبت هاي عمراني آخوند ملٌا اسماعيل عقدايي ، به خدمات عمراني چشمگيري چون ساخت بخشي از مسجد ، آب انبار ، بازارچه ، و... دست زده است .

محل تولد حاج ميرزا عليرضا شهر يزد** در حوالي سال 1195 ق و درگذشت وي به شواهدي در سال 1266 ق در كربلا

تحصيلات نزد شيخ جعفر كاشف الغطاء ( شيخ كبير ) در يزد ، به روايتي در نجف ، و آنگاه نزد آخوند ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي د ر يزد ، كه مبرٌز ترين شاگرد وي معرفي شده است ؛ و بنا به شواهد و قرائن موجود بيش از همه تحت تاثير وي و در واقع در سمت دستيار اوٌل وي ، به خصوص در امور آموزشي و پژوهشي ، شمرده شده است .

شهرت وي به اردكاني شايد به دليل ازدواج وي با دختر شيخ ابوطالب اردكاني ( شوهر خواهر ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي ) باشد ؛ وي :

- اعلم يزد حقيقي پس از درگذشت آخوند ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي ***، به خصوص مرجع بلا منازع مذهي شيعه دوازده امامي در اين شهر از سال 1352 ق ( درگذشت ميرزا سليمان طباطيايي ) تا سال 1365 ( كه به منظور هجرت در اعتراض سست عنصري برخي در مقابل هجمه بابي ها ، يه كربلا و در عين حال تدريس در آنجا ، يا تشرٌف به خج از يزد خارج شده است ) .

- امام جماعت نوبت صبح ، ظهر و عصر مسجد ملٌا اسماعيل

- قاضي القضاة ناحيه ي يزد طي سالهايي متمادي 

- رئيس و مدرس حوزه علميٌه قائميه ( بعدا" مشهور به مدرسه ملٌا اسماعيل ) كه خود وي انيانگذاري كرده است 

مس‍وول جرٌ و بحث هاي عالمانه با شيخ احمد احسايي و احتمالا" سبِد كاظم رشتي از سوي آخوند ملٌا اسماعيل ، حتٌي در حضور فتحعليشاه قاجار ، كه گويا بدوا" گرايشي به سوي شيخيٌه داشته است - و....

از بزرگترين شاگردانش ميرزا سيد محمد علي مدرس ( مدرس يزرگ ) و سيد محمد تقي بن عبد الحي كاشاني پشت مشهدي ( كسي كه حاكم شهر بزرگ يزد آن روزگار وقتي به خطر افتاد به منزل وي پناه برد ) ذكر كرده اند كه ، به ترتيب ، در باره استاد خود نوشته اند : « سرحلقه فاضلان متبحر ، وارث علوم اوٌلين و آخرين درياي علم و حكمت ، خورشيد آسمان شهرت ،ادريس فضاي تدريس ، مسيح آسمان تقديس ، سرآمد علما ، باتقواترين و برجسته ترين دانشمند و صاحب اخلاق پسنديده » و « جامع معقول و منقول ، عالم عامل ، اعجوبه عصر و از نوادر دوران » .

بنا به اسناد باقيمانده وي جانشين آخوند ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي  ، و باز به تائيد « جامع جعفري » مرجع اعظم ناحيه يزد پس از وي ، و مرجع بلامنازع پس از درگذشت ميرزا سليمان طباطبايي * امام جماعت نوبت شب مسجد ملٌا اسماعيل ، بوده است كه بخشي از تابستان ها را در برخي از ييلاقات يزد و به خصوص نير ، هنزاء و بنستان به سر مي برده است .

تاليفات :

« صاحب تاليفات بسيار » بوده است كه از آنجمله اند :

- مدارس الاحكام در فقه استدلالي كه تاليف آن دوازده سال به طول كشيده است

- نقد المبادي ( در اصول فقه )

- معتمد الطالبين كه در سال 1346 يا 1347 ه . ق تاليف شده و چون برخي از ساير تاليفات وي جزو مجموعه « كنسرسيوم محتواي ملٌي » كتابخانه و مركز اسناد آستان قدس رضوي است . ****

حاج ميرزا عليرضا گويا در اعتراض به حكومت بابي يزد در زمان هجمه بابيان به اين شهر در سال 1365 قمري به قصد اقامت و تدريس در كربلا  يا سفر مكرر حج به سوي ممالك عربي مهاجرت يا مسافرت مي كند كه عمر وي كفاف نداده در رواق اعظم ؟ حرم مطهر حضرت امام حسين ( ع ) به خاك شپرده شده است .

از احفاد وي ميرزا محمد باقر شريف يزدي ( اردكاني ) مؤلف دائرة المعارف جامع الشواهد كه فعلا" خلاصه اي از آن در دست است ، نوادگانش آقا ميرزا محمد جعفر شريف يزدي و آقا ميرزا محمد تقي شريف اردكاني تهراني ، و پس از آنان حاج ميرزا علي شريف ( آيت اللهي ) و حاج ميرزا محمد آيت اللهي از عالم روحانيت بوده شهرتي بسزا يافته اند .

* در برخي از منابع عربي به اشتباه حاج ميرزا عليرضا را « سيٌد » و از علوي ها ذكر كرده اند .

** لقب اردكاني حاج ميرزا عليرضا شايد از آنجا ناشي شده باشد كه وي داماد شيخ ابوطالب اردكاني بوده است و نويسندگان متاخر اردكاني علاقه يافته اند كه اين بزرگوار را نيز اردكاني معرفي كنند .

*** از آنجا كه جانشيني و توليت امور باقيمانده از آخوند ملااسماعيل عقدايي يزدي ، با وجود داشتن فرزندان ذكور متعدد بر عهده خاندان شريف قرار گرفته است و به مثلا" سندي در خصوص وقفيات مسجد ملٌا كه توسط حاج عليرضا تهيه و تدوين و مديريت شده است بنظر مي رسد شريفان از خويشان همسر ملٌا ، حافظ فرزندان صغير ملٌا و درواقع امر جانشين وي بوده ميرزا سليمان طباطبايي كه محل مهرش بر صدر اين سند مشخص است مقام سيادت داشته است .

**** نسخه اي از دو نسخه وقفنامه « آيت الله العظمي حاج ميرزا عليرضا شريف يزدي » كه بخشي از دارائي و از جمله بيش از چهل و چهار جلد ( كه در آن زمان به آن كتابخانه بزرگ مي گفته اند ) از كتاب هاي خود را در ذي القعدة الحرام 1258 هجري قمري / 1210 شمسي وقف كرده اند نزد وبنگار موجود است . 

برخي از منابع اين نوشته : جامع جعفري . اسناد باقيمانده در خاندان . الذريعه . فوائد الرضويه . معجم مؤلفي الشيعه . نجوم السرد . مفاخر يزد . نسل نور . تاريخ اردكان . و... 

شيخ ابوطالب اردكاني حائري يزدي

فقيه . آيت الله

فرزند ملٌا عليا اردكاني ، شوهر خواهر ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي

دركذشته پس از 1255 هجري قمري *

ابتدا در كربلا و نجف نزد سيٌد بحر العلوم و شريف العلماء مازندراني به تحصيل پرداخت ؛ و آنگاه در شهر يزد سالهائي مديد نزد آخوند ملٌا اسماعيل عقدائي يزدي تلمذ نموده از فقهاي عصر خود محسوب مي شود .

تاليفات :

شرخ الدرة النجفية

فرزندان :

- علٌامه ملٌا محمد تقي اردكاني ، رئيس حوزه علميه ( مدرسه ) فخريه تهران 

- علي

- اسماعيل

* نسخه اي از يك ماترك در سال 1266 ق كه به ايشان منسوب داده شده است نزد نگارنده موجود است كه بنابه اين نسخه و شواهد و قرائني ديگر احتمال دارد حاج ميرزا عليرضا شريف يزدي ( اردكاني ) داماد وي بوده اند .

ميرزا سيٌد سليمان طبا طبايي ناييني يزدي

ميرزا سيٌد سليمان طبا طبائي ناييني يزدي ، شوهر خواهر آخوند ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي ، ساكن و فعال در يزد قرن 12 قمري تا در گذشت در 1252 قمري

شاگرد مولي عبدالنبي قزويني ، شيخ جعفر كاشف الغطا ، آخوند ملٌا اسماعيل عقدايي ( كه گويا آنچنان طولاني به تحصيل مشغول نبوده است و ، گفته است كه از آموختن به ديگران آموخته است و شاگرداني شهير ندارد ... )

از بنيانگذاران اصلي مجالس بزرگ و بي نظير وعظ و خطابه ( روضه خواني ) ، در يزد و احتمالا" ساري از آن شهر به سراسر ايران دوران قاجاريان .

در مرجعيت،به ويژه آموزش عمومي ( كه گفته اند اصولا" مدرس حوزه نبوده است ) با سخنرانيهائي نافذ و غرٌا و كم نظير .

در معاونت آخوند ملٌا اسماعيل عقدائي يزدي بوده است و پس از وي ، در جوار حاج ميرزا عليرضا شريف يزدي و ميرزا سيد محمد علي مدرس طباطبايي ( مدرس بزرگ ) ، تا زمان درگذشتش به مرجعيت مذهبي مردم يزد اشتغال داشته است .

از اعيان بسيار ثروتمند و ميهمان نوازي بسيار گشاده دست بوده است كه از شاهزادگان قاجار تا روحانيان و عرفا و شعراي وارد به يزد را مورد پذيرائي قرار مي داده است ؛ از جمله شيخ احمد احسائي حدود دوسال در منزل وي اقامت داشته است ، نويسندگان مذهبي در منزل وي پذيرايي مي شده اند و قا آنيِ شاعر چنان از پذيرايي هاي وي به وجو آمده است كه قصيده اي در مدح وي سروده است .

اين عالم يزرگوار كه احفادي عالم چون ميرزا سيٌد حسين ميرزاي سلطان العلماء دارد در سال 1252 ق در گذشته در مقبره آخوند ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي در جوار اخوالزوجه و استاد خود مدفون مي باشد .

حاج عزيز چيت ساز

حاج عزيزبن ملٌا حسين بن ملٌا قاسم بن....ابو العلاء الدين ، از احفاد معين الدين علي معلم يزدي از عهد مظفريان ، و ميرزا علي شريف از عرفاي بزرگ آخرين سالهاي حكومت مغولان و نخستين سالهاي حكومت مظفريان .

حاج عزيز چيت ساز از روحانيان دوره انتقالي شهر يزد از قلمرو اخباري ها به حوزه « مكتب اصولي » و مذهب شيعه دوازده امامي در دوران افشاريان - زنديان و اوايل قاجاريان مي نمايد كه گفته اند در دعوت از آخوند ملٌا اسماعيل عقدائي در حوالي سال 1208 قمري / 1172 شمسي به اقامت و تبليغ در يزد نقشي اساسي داشته است ؛ يگانه دختر ، و برخي از املاك خود در مرز محلات مسكوني يزد ، بين لرد ميرقطب الدين و لرد تازيان را به وي داده خود و احفاد و انصارش از آخوند ملٌا اسماعيل حمايت مي كرده اند .

بنا به ابن روايت حاج عزيز چيت ساز ابو الزوجه ي آخوند ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي ، فرزندش حاج محمد ابراهيم شريف نيز اخو الزوجه ي آخوند و معاون وي در امور عمراني در شهر يزد ، و نواده اش حاج ميرزا عليرضا شريف يزدي ( اردكاني ) معاون آخوند در امور آموزشي و پژوهشي ، و جانشين وي در اعلميت يزد بوده اند .

حاج عزيز چيت ساز احتمالا" عمٌ يا اخوي ملٌا نظرعلي شريف يزدي ، امام جماعت مسجد بيداق خان يزد در اواخر حك.مت زنديان و اوايل حكو مت قاجاريان مي باشد .

بسياري از علماي اعلام ، آيات عظام و حجج اسلام در يزد ، تهران ، قم ، و ... از احفاد حاج عزيز مي باشند .