بنظر می رسد بنیانگذاری روضه خوانی های بزرگ به صورتی که امروز در ایران وجود دارند در زمان حکومت زندیان در ایران ، حکومت محمد تقی خان در یزد ، و مرجعیت آخوند ملٌا اسماعیل در این شهر ، حدود 230 سال قبل از این ، در حوالی سال 1166 شمسی توسط میرزا سید سلیمان طباطبائی نائینی یزدی بوده است . به نوشته ی آقا سید جواد در کتاب نجوم الٌسرد ... ، میرزا سید سلیمان « در ایٌام مصیبت سالار شهیدان ابا عبدالله الحسین علیه السلام ، برای آن حضرت مجلس عزا می گرفت و از لذایذ دنیوی چشم می پوشید و خودش بر منبر ذکر مصیبت می کرد و بسیار می شد که از شدٌت ناراحتی غش می کرد . در حالی که در مصیبت جانکاه سیٌد جوانان اهل بهشت عمٌامه از سر بر گرفته و بندهای قبایش را بازکرده بود با دست خود عزاداران را اطعام و به آنها خدمت می کرد .... ».
در آن زمان یزد پرجمعیت ترین و لابد بزرگترین شهر ایران و با داشتن بزرگترین حوزه علمیه شیعه دوازده امامی در ایران ، تحت نظر شیخ کبیر و به همٌت آخوند ملٌا اسماعیل که اخ الزوجه میرزا سید سلیمان بسیار ثروتمند بوده است ؛ محل صدور فرهنگ شیعه - عزاداری مفصٌل حسینی حتی به اصفهان و تهران و دربار پادشاهانی چون فتحعلیشاه قاجار بوده است .