حاج ميرزا عليرضا شريف يزدي ( اردكاني )

« آيت الله العظمي » ، قاضي شهر يزد

حاج ميرزا* عليرضابن حاج محمد ابراهيم ابن حاج عزيز بن ملٌا حسين ابن ملٌا قاسم ين ... كه برخي وي را از احفاد ملٌايان ( مدرسان ) بزرگ يزد ، در دوران سلطنت صفويان - افشاريان و زنديان ، و احتمالا" مهاجر در برهه اي از تاريخ به اصفهان ، معرفي كرده اند ؛

و برخي وي را حاج عليرضابن حاج محمد ابراهيم ابن حاج عزيز ( چيت ساز ) ابن حاج محمٌد چيت ساز اصفهاني  دانسته اند كه اين بازرگانان بزرگ و صاحبان صنايع چيت و قلمكار در شهر يزد در عين حال كه روحاني اخباري ( شافعي ) و در كسوت روحانيت بوده اند آن را به عنوان شغل خود نمي دانسته اند .

حاج محمد ابراهيم شريف يزدي ، پدر خاج ميرزا عليرضا ، كه روحاني شيعه دوازده امامي ، امٌا از روحانيت بزرگ شهر يزد نبوده است ، ظاهرا" سمت شهر دار يزد را داشته است ؛ و در عين حال ، در سمت معاونت فعالبت هاي عمراني آخوند ملٌا اسماعيل عقدايي ، به خدمات عمراني چشمگيري چون ساخت بخشي از مسجد ، آب انبار ، بازارچه ، و... دست زده است .

محل تولد حاج ميرزا عليرضا شهر يزد** در حوالي سال 1195 ق و درگذشت وي به شواهدي در سال 1266 ق در كربلا

تحصيلات نزد شيخ جعفر كاشف الغطاء ( شيخ كبير ) در يزد ، به روايتي در نجف ، و آنگاه نزد آخوند ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي د ر يزد ، كه مبرٌز ترين شاگرد وي معرفي شده است ؛ و بنا به شواهد و قرائن موجود بيش از همه تحت تاثير وي و در واقع در سمت دستيار اوٌل وي ، به خصوص در امور آموزشي و پژوهشي ، شمرده شده است .

شهرت وي به اردكاني شايد به دليل ازدواج وي با دختر شيخ ابوطالب اردكاني ( شوهر خواهر ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي ) باشد ؛ وي :

- اعلم يزد حقيقي پس از درگذشت آخوند ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي ***، به خصوص مرجع بلا منازع مذهي شيعه دوازده امامي در اين شهر از سال 1352 ق ( درگذشت ميرزا سليمان طباطيايي ) تا سال 1365 ( كه به منظور هجرت در اعتراض سست عنصري برخي در مقابل هجمه بابي ها ، يه كربلا و در عين حال تدريس در آنجا ، يا تشرٌف به خج از يزد خارج شده است ) .

- امام جماعت نوبت صبح ، ظهر و عصر مسجد ملٌا اسماعيل

- قاضي القضاة ناحيه ي يزد طي سالهايي متمادي 

- رئيس و مدرس حوزه علميٌه قائميه ( بعدا" مشهور به مدرسه ملٌا اسماعيل ) كه خود وي انيانگذاري كرده است 

مس‍وول جرٌ و بحث هاي عالمانه با شيخ احمد احسايي و احتمالا" سبِد كاظم رشتي از سوي آخوند ملٌا اسماعيل ، حتٌي در حضور فتحعليشاه قاجار ، كه گويا بدوا" گرايشي به سوي شيخيٌه داشته است - و....

از بزرگترين شاگردانش ميرزا سيد محمد علي مدرس ( مدرس يزرگ ) و سيد محمد تقي بن عبد الحي كاشاني پشت مشهدي ( كسي كه حاكم شهر بزرگ يزد آن روزگار وقتي به خطر افتاد به منزل وي پناه برد ) ذكر كرده اند كه ، به ترتيب ، در باره استاد خود نوشته اند : « سرحلقه فاضلان متبحر ، وارث علوم اوٌلين و آخرين درياي علم و حكمت ، خورشيد آسمان شهرت ،ادريس فضاي تدريس ، مسيح آسمان تقديس ، سرآمد علما ، باتقواترين و برجسته ترين دانشمند و صاحب اخلاق پسنديده » و « جامع معقول و منقول ، عالم عامل ، اعجوبه عصر و از نوادر دوران » .

بنا به اسناد باقيمانده وي جانشين آخوند ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي  ، و باز به تائيد « جامع جعفري » مرجع اعظم ناحيه يزد پس از وي ، و مرجع بلامنازع پس از درگذشت ميرزا سليمان طباطبايي * امام جماعت نوبت شب مسجد ملٌا اسماعيل ، بوده است كه بخشي از تابستان ها را در برخي از ييلاقات يزد و به خصوص نير ، هنزاء و بنستان به سر مي برده است .

تاليفات :

« صاحب تاليفات بسيار » بوده است كه از آنجمله اند :

- مدارس الاحكام در فقه استدلالي كه تاليف آن دوازده سال به طول كشيده است

- نقد المبادي ( در اصول فقه )

- معتمد الطالبين كه در سال 1346 يا 1347 ه . ق تاليف شده و چون برخي از ساير تاليفات وي جزو مجموعه « كنسرسيوم محتواي ملٌي » كتابخانه و مركز اسناد آستان قدس رضوي است . ****

حاج ميرزا عليرضا گويا در اعتراض به حكومت بابي يزد در زمان هجمه بابيان به اين شهر در سال 1365 قمري به قصد اقامت و تدريس در كربلا  يا سفر مكرر حج به سوي ممالك عربي مهاجرت يا مسافرت مي كند كه عمر وي كفاف نداده در رواق اعظم ؟ حرم مطهر حضرت امام حسين ( ع ) به خاك شپرده شده است .

از احفاد وي ميرزا محمد باقر شريف يزدي ( اردكاني ) مؤلف دائرة المعارف جامع الشواهد كه فعلا" خلاصه اي از آن در دست است ، نوادگانش آقا ميرزا محمد جعفر شريف يزدي و آقا ميرزا محمد تقي شريف اردكاني تهراني ، و پس از آنان حاج ميرزا علي شريف ( آيت اللهي ) و حاج ميرزا محمد آيت اللهي از عالم روحانيت بوده شهرتي بسزا يافته اند .

* در برخي از منابع عربي به اشتباه حاج ميرزا عليرضا را « سيٌد » و از علوي ها ذكر كرده اند .

** لقب اردكاني حاج ميرزا عليرضا شايد از آنجا ناشي شده باشد كه وي داماد شيخ ابوطالب اردكاني بوده است و نويسندگان متاخر اردكاني علاقه يافته اند كه اين بزرگوار را نيز اردكاني معرفي كنند .

*** از آنجا كه جانشيني و توليت امور باقيمانده از آخوند ملااسماعيل عقدايي يزدي ، با وجود داشتن فرزندان ذكور متعدد بر عهده خاندان شريف قرار گرفته است و به مثلا" سندي در خصوص وقفيات مسجد ملٌا كه توسط حاج عليرضا تهيه و تدوين و مديريت شده است بنظر مي رسد شريفان از خويشان همسر ملٌا ، حافظ فرزندان صغير ملٌا و درواقع امر جانشين وي بوده ميرزا سليمان طباطبايي كه محل مهرش بر صدر اين سند مشخص است مقام سيادت داشته است .

**** نسخه اي از دو نسخه وقفنامه « آيت الله العظمي حاج ميرزا عليرضا شريف يزدي » كه بخشي از دارائي و از جمله بيش از چهل و چهار جلد ( كه در آن زمان به آن كتابخانه بزرگ مي گفته اند ) از كتاب هاي خود را در ذي القعدة الحرام 1258 هجري قمري / 1210 شمسي وقف كرده اند نزد وبنگار موجود است . 

برخي از منابع اين نوشته : جامع جعفري . اسناد باقيمانده در خاندان . الذريعه . فوائد الرضويه . معجم مؤلفي الشيعه . نجوم السرد . مفاخر يزد . نسل نور . تاريخ اردكان . و...