شيخ محمد تقي اردكاني يزدي
« آيت الله العظمي » ، فيلسوق ، مبارز
محمد تقي بن ابوطالب بن علي اردكاني
خواهرزاده آخوند ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي . عموي « آيت الله العظمي » فاضل اردكاني ؛ و به احتمالي ابوالزوجه ميرزا محمد باقر شريف يزدي ( اردكاني ) ؟ .
تحصيلات در حوزه علميه آخوند ملااسماعيل عقدايي يزدي ؟ در شهر يزد و آنگاه در عتبات عاليات نزد شهيد ثالث ، محمد صالح برغاني سيد محمد باقر خجت الاسلام اصفهاني ، ملٌا اقا حكمي ، ميرزا عبدالوهاب برغاني ، ملٌا علي برغاني ، با تائيدات آيت الله بيد آبادي و حجت الاسلام اصفهاني .
چنانكه بر مي آيد وي كه مردي سلحشور ، مبارز ، و در مقابله با شيخيه كه در يزد در محله ي فهادان ( جنگل . يوزداران ) تمركز داشته اند پيرو وفادار و راسخ شهيد ثالث بوده است ؛ مرجعيت ديني شيعه دوازده امامي مردم و قضاوت در آن محله و اطراف و جوانب آن را ، كه تحت نفوذ روخاني شيخيه عاليقدر و به اصطلاح درباريي چون حاج ملٌا رجبعلي بوده است بر عهده گرفته است وحتي از يهوديان يزد كه در آن مجاورت محله داشته اند جزيه مي گرفته است .
تدريس وي در ظاهرا" در همان محله ، با شاگردان مبرزي چون برادر زاده اش فاضل اردكاني بوده است .
در سال 1257 ق كه اختلافات شيعه دوازده امامي و شيخيه در برخي از شهرهاي بزرگ ايران رو به اوج مي نهد به دستور فتحعليشاه و صدراعظمش وي نيز چون برخي از روحانيت مبارز شهرهاي بزرگ به تهران و در پايتخت نيز كويا به دليل صراحت كلام ، پايداري و روحيه مبارزش عليه استبداد قاجاري به زندان مي افتد .
تاليفات :
- الافاضات كه در فقه استدلالي است
مغتنم الايام في مستند الاحكام كه در اصول فقه تدوين شده است
- رساله ي قاعده لاضرر
- رساله حجٌيت ظن در اصول نه فروع
- اللؤلؤالمنظود در اصول عمليه
وي در اوائل سلطنت ناصر الدين شاه از زندان آزادو به تدريس ، و به نوشته اي به رياست حوزه علميه فخزيه ( مدرسه مروي ) تهران ، رسيد ه است لكن دست از مبارزه با استبداد و انحراف قاجاريان برنداشته سرانجام به عراق تبعيد شده است ؛ و پس از بازگشت به تهران ، در سال 1367 ق در آن شهر در گذشته است .
آقا محمد اردكاني ، و شيخ محمد تقي اردكاني از فرزندان وي مي باشند .
منابع : الذريعه . كرام البرره . معجم المؤلفين ، تاريخ اردكان . النجوم السرد . تكمله نجوم السماء اعيان الشيعه . دائرة المعارف تشيع . الكني و الالقاب ، اثر آفرينان ، المآثر والآثار ، مكارم الآثار ، آينه دانشوران ، ريحانة الادب ، گنجينه دانشمندان