یا حسین (ع) شهید

بیا که تا که بگوئیم : « یا حسین شهید »

به یاد آنکه به جانش مرام ما برهید

«حق» از نفس گرمش آبیاری شد

بداد جان ز سیه دل ، بهایِ روز سفید

حسین ، آیت حق در مرام ماست ، ولی

زبان ما به حسین است و دستمان به یزید

حسین جان ! تو شفیعی ، شفاعتی بنما

تعقٌلی بنمائیم ...در بر خورشید

سیاهکاری ما کمتر از جهالت نیست

خدای ! بار الها ! تعقلات مزید

ز خودفریبیمان کم شود به حدٌاقل

دِه آن خرد که فزاید به عبد های عبید

سفید باد همیشه مراسم خوبان

تمام لعنت حق بر سیه دلان پلید

علیرضا آیت اللهی 11/8/1393

نام : سيٌد محمٌد

نام خانوادگي : آيت الله ( آيت اللهي )

محل تولد : يزد

سال تولد :  1298 ق

پدر : آيت الله العظمي آقا سيد يحيي موسوي يزدي

مادر : بي بي همايون فرزند حاج شيخ مهدي بن حاج شيخ محمدبن آخوند ملٌا اسماعيل عقدائي يزدي 

همسر : بي بي زهرا . دختر آيت الله العظمي آقا شيخ جعفر عقدائي يزدي

تحصيلات : در يزد 

اعطاء كنندگان مجوز اجتهاد به ايشان : نزد پدر و پدرهمسر خود تحصيل مي كرده اند كه هيچكدام به اعطاي مدرك تحصيلي معتقد نبوده اند .

تخصص ها : علوم ديني به خصوص فقه ( تدريس كفايه )

ساكن : يزد

شغل : مرجعيت ديني - امام جماعت مسجد شاه عبد القيوم - مدرس - سر دفتر اسناد رسمي و سر دفتر ازدواج

تاليفات : چاپ نشده

شاگردان : از آن جمله اند آقا ميرزا ( شيخ ) جواد آيت اللهي

فرزندان : 

- دكتر حاج آقا سيد طاهر آيت اللهي دندانپزشك و عضو هيئت رئيسه نظام پزشكي يزد

- حجت الاسلام حاج آقا سيد احمد آيت اللهي ، مؤلف آثارمتعدد ديني ، امام جماعت مسجد جنوبغرب ميدان شاه طهماسب ، سردفتر اسناد رسمي

- آقا سيد علي . روحاني

- حاج آقا سيد كاظم آيت اللهي از مسؤولان آموزش و پرورش استان يزد

- و سه دختر

توضيحات : در 1306 نامزد جانشيني پدر خود ، آيت الله العظمي آقا سيد يحيي بوده اند كه عدم مجوز ايشان نزد رقبائي كه خود نيز مجوز نداشته اند به عنوان مسئله مطرح شده روحانيي داراي مجوز از نجف به حمايت از حكومت رضاخاني در آن مسؤوليت قرار ميگيرد و عملا" در مواجهه ي دائم با حكومت رضا خاني قرار مي گيرند ( در كتاب هائي كه توسط نزديكان يكي ازدو رقيب اصلي ايشان تدوين شده است شايد ، متاسفانه ، اصل مطلب نيامده باشد ) .

تاريخ وفات : 25 ذي القعده 1363 ق بر اثر ناراحتي ريوي

محل دفن : مدرس امامزاده جعفر يزد ، دقيقا" در همان محل اجلاس تدريس ايشان

نام : محمد اسماعيل ( شيخ )

لقب : عقدائي

محل تولد : يزد

سال تولد : حوالي 1261 ق

پدر : شيخ مهدي بن شيخ محمد بن آخوند ملٌا محمد اسماعيل عقدائي يزدي

همسر : بي بي زهرا . دختر آيت الله العظمي آقا شيخ جعفر عقدائي يزدي

تحصيلات : در يزد و اصفهان

اعطاء كنندگان مجوز اجتهاد به ايشان :

تخصص ها : فلسفه ( حكمت ) - رياضيات - جفر - اعداد - فقه

ساكن : يزد

شغل : مرجعيت ديني - امام جماعت مسجد ريگ ؟ - مدرس

تاليفات : ...

شاگردان : نواب ٌ رضوي

فرزندان : 

- بي بي خاتون همسر آيت الله آقا سيد محمد آيت الله

- آقا شيخ محمود عقدائي يزدي

- بي بي رباب همسر آيت الله آقا شيخ عبدالرضا آيت اللهي تفتي يزدي

- بي بي مرضيه همسر آيت الله آقا شيخ عبدالرضا آيت اللهي تفتي يزدي

توضيحات : گفته شده است كه از نظر حافظه در يزد بي نظير بوده اند.

تاريخ وفات :1336ق به مرض وبا در يزد

محل دفن : يزد ، مقبره ملٌا اسماعيل

آيت اللهِ شهيد .

نام : محمد هادي (شيخ ).

لقب : نصر آبادي ( آيت اللهي تفتي )

محل تولد : نصر آباد پيشكوه يزد

سال تولد : حوالي 1270 ق

پدر : عبدالرحيم بن ابراهيم بن حسين بن مفيد نصرآبادي

تحصيلات : در يزد و اصفهان

اعطاء كنندگان مجوز اجتهاد به ايشان :

- مير سيد علي خاتون آبادي

- محمد هادي الحسيني الاصفهاني

- حاج ميرزا محمد هاشم چهار سوقي

تخصص ها : حكمت - كلام - فلسفه - فقه

ساكن : تفت و نصر آباد

شغل : مرجعيت ديني - امام جماعت مسجد سر ده تفت - مدرس

تاليفات : كتاب مقصل« الانوار الجواديه » و و كتب متعدد ديگر

شاگردان : عبدالحسين آيتي يزدي ( مورخ مشهور يزدي )

فرزندان : 

- آيت الله آقا شيخ عبدالرضا

- حجت الاسلام آقا شيخ اسدالله

- آيت الله العظمي حاج شيح جلال الدين آيت اللهي تفتي

توضيحات : گفته شده است كه نوسط بهائيان شهيد شده اند .

تاريخ شهادت :1320 ق

محل دفن : يزد ، امامزاده جعفر ، باغچه شمسي

هوالعليم

« ديگران كاشتند ماخورديم »
«حقٌ» شان را ز ياد ها برديم

25 ذي القعده،1435 ق ، مصادف با سالروز

هفتاد و دومين سال فقدان

آيت الله آقاسيٌدمحمد آيت الله (ره)

فرزند آيت الله العظمي آقاسيد يحيي موسوي يزدي (ره)

كه سالهائي متمادي با سياست هاي ضدٌ حقِ حكومت ضدٌ ديني رضاخان مقابله داشت ، و به قول يكي از فرزندانش و به قول ميرزا محمد فرخي يزدي كه يكي از آشنايانش بود در آن مبارزات همه جانبه ي روز مرٌه در شهر دار العباده يزد روزي نبود كه شهيد نشود :

« زندگي كردن من مردن تدريجي بود
آنچه جان كند تنم عمر حسابش كردم »

شيخ جعفر عقدايي يزدي

آيت الله العظمي . اسوه تقوا

شيخ جعفربن حاج شيخ محمدبن آخوند ملااسماعيل عقدايي يزدي

متولد 1248 ق در يزد

وي ابتدا در يزد به تحصيل پرداخته است ؛ آنگاه ظاهرا" در دهه ي 1270 قمري كه برخي مدارج تحصيلي يزد پس از درگذشت حاج ميرزا عليرضا شريف يزدي ، ميرزا سيد محمد علي مدرس ( مدرس بزرگ ) و ملٌا علي اكبر زارچي  ، را زير س‍ال مي برده اند جهت تحصيلات به نجف اشرف رفته روايت كرده اند در آنجا مي پرسيده است : « مطلب ديگري مانده است كه آن را تحصيل كنم ؟ » .

وي با چنين پايه و مايه خانوادگي ، بزرگزادگي ، تقوا و تعليم و تعلم به يزد بازگشته ضمن تدريس در مدرسه ي شفيعيه ، به جاي پدر امامت مسجد سرريگ را حدود چهل سال بر عهده داشته است ؛ كه نوشته اند : « جمعيت بي نظيري به وي اقتدا مي كردند و همگان به فقاهت ، عدالت و تقواي ايشان اعتراف داشتند چنان كه بارها و بارها مورد حسادت قرار گرفت ، و برخي از آثار اين تنگنظري ها و حسادت ها را هنوز هم مي توان در بعضي از كتاب هاي مربوط مشاهده كرد .

تاليفات :

از مهم ترين آنها ست :

تحفة السعيد در علم تجويد . 1272 ق

شيخ جعفر در سال 1328 در تفت وفات يافته با تشريفاتي روحاني و با شكوه تا يزد تشييع و در آرامگاه جدٌش ، آخوند ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي ، به خاك سپرده شده است .

آنگاه در كمتر از ده سال داماد وي ، آقا شيخ اسماعيل عقدايي ، و تنها فرزند ذكورش ، آقا شيخ محمد به مقتضاي رسم جانشيني امام جماعت توسط روحانيان ( حتي دوردست ) خانواده و خاندان وي به اقامه نماز جماعت در مسجد سرريگ پرداخته اند تا نوبت به حجت الاسلام و المسلمين آقا شيخ احمد شريعت ، نوه وي ، كه به حق وي را شيخ جعفر ثاني مي گفته اند ، رسيده است .

حجت الاسلام والمسلمين ميرزا محمد جعفر شريف يزدي

« عالم برجسته ديني »  ، رئيس حوزه علميه

ميرزا محمد جعفربن ميرزا محمد باقربن حاج ميرزا عليرضا شريف يزدي

متولد اواسط قزن سيزدهم هجري قمري در محله ي قلعه كهنه ي يزد

ميرزا محمد جعفر ، فرزند ذكور ارشد ميرزا محمد باقر شريف يزدي ، كه بنابر اين جانشين وي در مسند رياست حوزه علميه قائميه ( مدرسه ملااسماعيل ) و امامت جماعت هر پنج نوبت مسجد ملااسماعيل بوده است ، به عنوان « مردي عالم ، واعظ و مفسر قرآن » ، كه « رساله عمليه » اي نيز از حود به جاي نهاده است ؛ در آغاز جريان مشروطيت و در واقع عدالتخواهي هاي مردم به عنوان يك سخنران بسيار زبردست و با نفوذ به نفع عامه خلق مظلوم ، بر عليه اسبداد و حكام زياده خواه و به ويژه مظالم ميرزا فتح الله خان مشير الممالك مستوفي وقت يزد ، به پا خاسته حتي به اشاراتي ميرزا جواد سعد الدوله در زمان تبعيد به يزد در جوار و همسايگي وي پناه گرفته است . ليكن به زودي به جريان و در واقع كنه تغيير ات جهات قيام مردمي و مصادره آن به وسيله تحريكات خارجي ظنين شده و با حمايت از مو اضع منطقي آيت الله العظمي آقا سيد يحيي موسوي يزدي ، در جرگه مشروعه خواهان عدالت طلب قرار مي گيرد .

متوفي در اوايل دي ماه 1287 شمسي / 1326 قمري ، مدفون در مقبره خانداني ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي ( كه متاسفانه به اشتباه سنگي به نام پدرش بر آن نهاده اند )  

ميرزا سيد حسين سلطان العلماء يزدي

آيت الله . رئيس حوزه علميه محمد تقي خان يزد تا 1221 . سياستمدار

ميرزا سيد حسين بن سيد حسن بن ميرزا سيد سليمان طباطبايي ناييني يزدي ؛ و خواهر زاده آخوند ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي

متولد 1229 شمسي در يزد

رئيس حوزه علميه خان قبل از رياست آيت الله العظمي آقا سيد يحيي موسوي يزدي بر اين حوزه ، و عملا" تحت حمايت ايشان و سعايت مداوم بدخواهان حكومتي  ؛ و استاد بزرگاني چون آيت الله العظمي حاج شيخ عبد الكريم حائري يزدي .

متوفي در سال 1221 هجري قمري ؟ مدفون در امامزاده جعفر (ع) يزد

منابع : آينه دانشوران . آتشكده يزدان . نجوم السرد ، مفاخر يزد 

شيخ محمد تقي اردكاني يزدي

« آيت الله العظمي » ، فيلسوق ، مبارز

محمد تقي بن ابوطالب بن علي اردكاني

خواهرزاده آخوند ملٌا اسماعيل عقدايي يزدي . عموي « آيت الله العظمي » فاضل اردكاني ؛ و به احتمالي ابوالزوجه ميرزا محمد باقر شريف يزدي ( اردكاني ) ؟ .

تحصيلات در حوزه علميه آخوند ملااسماعيل عقدايي يزدي ؟ در شهر يزد و آنگاه در عتبات عاليات نزد شهيد ثالث ، محمد صالح برغاني سيد محمد باقر خجت الاسلام اصفهاني ، ملٌا اقا حكمي ، ميرزا عبدالوهاب برغاني ، ملٌا علي برغاني ، با تائيدات آيت الله بيد آبادي و حجت الاسلام اصفهاني .

چنانكه بر مي آيد وي كه مردي سلحشور ، مبارز ، و در مقابله با شيخيه كه در يزد در محله ي فهادان ( جنگل . يوزداران ) تمركز داشته اند پيرو وفادار و راسخ شهيد ثالث بوده است ؛ مرجعيت ديني شيعه دوازده امامي مردم و قضاوت در آن محله و اطراف و جوانب آن را ، كه تحت نفوذ روخاني شيخيه عاليقدر و به اصطلاح درباريي چون حاج ملٌا رجبعلي بوده است بر عهده گرفته است وحتي از يهوديان يزد كه در آن مجاورت محله داشته اند جزيه مي گرفته است .

تدريس وي در ظاهرا" در همان محله ، با شاگردان مبرزي چون برادر زاده اش فاضل اردكاني بوده است .

در سال 1257 ق كه اختلافات شيعه دوازده امامي و شيخيه در برخي از شهرهاي بزرگ ايران رو به اوج مي نهد به دستور فتحعليشاه و صدراعظمش وي نيز چون برخي از روحانيت مبارز شهرهاي بزرگ به تهران و در پايتخت نيز كويا به دليل صراحت كلام ، پايداري و روحيه مبارزش عليه استبداد قاجاري به زندان مي افتد . 

تاليفات :

- الافاضات كه در فقه استدلالي است

مغتنم الايام في مستند الاحكام كه در اصول فقه تدوين شده است

- رساله ي قاعده لاضرر

- رساله حجٌيت ظن در اصول نه فروع

- اللؤلؤالمنظود در اصول عمليه 

وي در اوائل سلطنت ناصر الدين شاه از زندان آزادو به تدريس ، و به نوشته اي به رياست حوزه علميه فخزيه ( مدرسه مروي ) تهران ، رسيد ه است لكن دست از مبارزه با استبداد و انحراف قاجاريان برنداشته سرانجام به عراق تبعيد شده است ؛ و پس از بازگشت به تهران ، در سال 1367 ق در آن شهر در گذشته است .

آقا محمد اردكاني ، و شيخ محمد تقي اردكاني از فرزندان وي مي باشند .

منابع : الذريعه . كرام البرره . معجم الم‍ؤلفين ، تاريخ اردكان . النجوم السرد . تكمله نجوم السماء اعيان الشيعه . دائرة المعارف تشيع . الكني و الالقاب ، اثر آفرينان ، المآثر والآثار ، مكارم الآثار ، آينه دانشوران ، ريحانة الادب ، گنجينه دانشمندان

در تعليقات بر معرفي ميرزا محمد باقر شريف يزدي (اردكاني) در كتاب نجوم السرد بذكر علماء يزد ، بند 4 ، آمده است :

« 4 - از تاليفات ديگر ايشان : شرح التصريف ، شرح العوامل ، شرح الامثله ، شرح القطر و شرح الكافيه است( فرهنگ بزرگان : 475 : معجم المؤلفين : 9 / 87 ) . »

برخي حاشيه بر  « عمدة الاصول » و « الهداية في العلم » را نيز از تاليفات ايشان دانسته اند .

امٌا برخلاف آنچه كه در كتاب مزبور و در برخي از ديگر منابع آمده است ميرزا محمد باقر در دهه ي بين 1365 قمري و 1375 قمري كه در مدت كوتاهي از آن فرزندش ميرزا محمدجعفر شريف يزدي و در مدتي بيشتر ديگر فرزندش « آيت الله العظمي » ميرزا محمد تقي اردكاني تهراني ، در عتبات عاليات مشغول تخصيل بوده اند به منظور انجام مسوو ليت هاي بزرگي كه پس از كاشف الغطاء كبير - آخوند ملٌا اسماعيل عقدائي يزدي و پدربزرگوارشان ، حاج ميرزا عليرضا شريف يزدي ، به ايشان رسيده بوده است از يك طرف ، و تحقيق و تفخص هايي تقريبا" شبانه روزي در علوم ديني و به خصوص ادبيات فارسي - عربي از طرف ديگر ، بين يزد و عتبات در رفت و آمد مداوم بوده اند .

ميرزا محمد باقر شريف يزدي به نوشته اي در سال 1275 قمري *در در كربلا دارفاني را وداع گفته اند و در جوار پدر بزرگوارشان در رواق اعظم حرم حضرت امام خسين (ع) به خاك شژرده شده اند ؛ و آرامگا هي كه در مقبره ملااسماعيل يزد به ايشان نسبت داده شده است و سنگي نيز بنام ايشان دارد از فرزندشان حجت الاسلام والمسلمين ميرزا محمدجعفر شريف يزدي است .

* بنا به روايتي درون خانداني ايشان در اواخر عمر در مسافرت تحقيق و تتبع مداوم به عتبات عاليات ، كه همسردوم و بسيار ثروتمند خود ، مادر « ايت الله العظمي ميرزا محمد تقي شريف اردكاني ( بعدا" تهراني ) را در آنجا ساكن داشته اند بوده به نظر مي رسد تاريخ فوت آن حضرت در حوالي 1382 يا 1383 هجري قمري بوده باشد .

منابع : اعيان الشيعه . فرهنگ بزرگان . ريخانة الادب ، معجم المؤلفين ، طبقات اعلام شيعه ، تاريخ اردكان ، معجم مؤلفي الشيعه ، الذريعه ، كرام البرره ، النجوم السرد ، مفاخر يزد ،دائرة المعارف تشيع ، فرهنگ بزرگان اسلام و ايران ، اثر آفرينان ، جامع الشواهد ( مقدمه )

اسناد ي به خط و مهر ايشان  نزد اينجانب ، نگارنده ، موجود است . مُهر آن حضرت در برهه اي « يا امام باقر » بوده است .